Dự án xây dựng đường cao tốc Bắc – Nam qua địa bàn huyện Hưng Nguyên có tổng chiều dài 25,88km. Đi qua địa phận 11 xã, thị trấn, có 4.673 hộ bị ảnh hưởng. Số diện tích bị thu hồi 363,1 ha, trong đó đất nông nghiệp 358,6 ha; Đất ở, đất vườn diện tích 9,1 ha, có 205 hộ bị ảnh hưởng, 152 hộ thuộc diện tái định cư. Ngoài ra còn có 455 ngôi mộ trong đó 182 mộ vô chủ; 14,174km km đường điện phải di dời, trong đó: 3,574km đường điện cao thế, 6,3km đường điện trung thế và 4,3km đường điện hạ thế và 2,8 km đường ống cấp nước, cáp viễn thông, Viettel cáp đường sắt phải di dời . Xác định giải phóng mặt bằng là khâu quan trọng, đảm bảo công dự án, triển khai đúng tiến độ, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển; đây cũng là khâu khó khăn, phức tạp, bởi liên quan đến quyền lợi của người dân cho nên, nhiệm vụ này được huyện Hưng Nguyên huy động cả hệ thống chính trị tham gia vào cuộc, gắn trách nhiệm cụ thể của từng cấp, bộ phận và cá nhân, nhất là người đứng đầu.

Với diện tích 20 ha cần giải phóng mặt bằng để bàn giao đất phục vụ dự án cao tốc Bắc Nam, xã Hưng Tân  đã chủ động tuyên truyền, vận động người dân ủng hộ chủ trương chung, đồng thời tập trung triển khai các công việc thống kê, kiểm đếm đất đai gắn tài sản trên đất; lập, thẩm định hồ sơ bồi thường GPMB. Cùng với đó là thảo luận với dân, thống nhất địa điểm, phê duyệt quy hoạch, đầu tư xây dựng hạ tầng tái định cư cho người dân và khu tái định cư mồ mả… Mọi nội dung trong công tác GPMB đều đảm công khai, minh bạch, dân chủ trước Nhân dân, nhờ đó Hưng Tân là một trong những địa phương hoàn thành việc giải phóng măt bằng bàn giao đất cho dự án.

Để đảm bảo công tác GPMB được thực hiện thuận lợi, Hưng Nguyên chủ động phối hợp với chủ đầu tư tổ chức công bố quy hoạch; công khai, minh bạch các chế độ chính sách liên quan đến dự án đến tận người dân thông qua hệ thống truyền thanh xã và niêm yết tại các nơi sinh hoạt cộng đồng. Ngoài thẩm quyền, trách nhiệm của cơ sở, từng phòng, ban chuyên môn cấp huyện, trên cơ sở nhiệm vụ được giao phối hợp với các xã để triển khai, trong đó chú trọng nắm bắt tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người dân và dự báo tình hình để chủ động hoặc tham mưu lãnh đạo huyện kịp thời giải quyết, tránh đơn thư và điểm “nóng” trong GPMB. Kể cả những vấn đề ngoài quy định của Nhà nước, nhưng trong thực tế người dân có ảnh hưởng hoặc có công sức, tiền của bỏ ra cũng được tổng hợp, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân. Qua đó để người dân tin, cấp uỷ, chính quyền luôn đặt quyền lợi của người dân lên trên hết để làm đúng, làm đủ, tạo sự đồng thuận ủng hộ của Nhân dân. Ngoài sự tập trung cao trong việc rà soát, kiểm điểm, kê khai tài sản thì khâu xác định nguồn gốc đất để tránh sai sót, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và tránh đơn thư khiếu kiện được các địa phương làm nhuần nhuyễn, thận trọng, đảm bảo khách quan, chính xác.

Dù công tác đền bù, GPMB được triển khai một cách bài bản và huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc nhưng cũng không phải dễ dàng. Ngoài khối lượng GPMB lớn, yêu cầu tiến độ khẩn trương, thì quá trình triển khai có nhiều yếu tố khó khăn, phức tạp.  Khối lượng GPMB lớn, với hơn 180 ha và hơn 2.500 hộ bị ảnh hưởng,  còn phải thực hiện quy trình xây dựng 12 khu tái định cư cho 163 hộ dân và xây dựng hạ tầng 4 khu nghĩa trang để di dời 237 ngôi mộ.  Bên cạnh đó Hưng Nguyên phải chọn địa điểm, GPMB để xây dựng, di chuyển các công trình hạ tầng kỹ thuật, như đường điện cao thế, trung thế và hạ thế; hệ thống đường nước; cáp viễn thông, tín hiệu đường sắt…Cùng với các yếu tố nêu trên, chính sách bồi thường hỗ trợ các công trình xây dựng của người dân so với giá trị để xây dựng lại công trình tương đương chưa thể đáp ứng. Mặt khác, một số hộ dân có diện tích thu hồi trên 1.000 m2, khi tái định cư chỉ được cấp 1 lô đất theo hạn mức đất ở tại địa phương theo quy định ,trong khi mong muốn của người dân vẫn muốn nhận diện tích tương ứng khi đến nơi ở mới, chứ không muốn nhận tiền. Để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, ngoài trách nhiệm chung của cấp ủy, chính quyền, Hưng Nguyên đã huy động các hệ thống chính trị cùng vào cuộc tuyên truyền, giải thích, vận động người dân. Đích thân lãnh đạo huyện xuống gặp gỡ, đối thoại trực tiếp với Nhân dân, xây dựng niềm tin và sự thống nhất chung. Trong quá trình thực hiện, huyện chú trọng việc tiếp thu, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thiết kế, đầu tư hạ tầng các khu tái định cư, đáp ứng nguyện vọng của người dân và xem xét để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung một số công trình dân sinh cần thiết cho người dân. Huyện phân công từng phòng, ban chuyên môn cấp huyện gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân trong việc bám nắm các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị trong việc xử lý từng công việc liên quan đến GPMB. 

Đến nay toàn huyện đã đã giải ngân đền bù giải phóng mặt bằng được 771/833 tỷ đồng tiền,còn lại  62 tỷ đồng;  Đã bàn giao 24,438 km cho chủ đầu tư là Ban quản lý dự án 6, đạt 94,43%, còn lại 1,442Km đã GPMB xong nhưng chưa bàn giao mặt bằng. Hưng Nguyên cũng đã hỗ trợ và chi trả tiền giải phóng mặt bằng cho 4.673 hộ dân, diện tích 363,1 ha, trong đó 4.521 hộ bị thu hồi đất nông nghiệp, với tổng diện tích 354 ha; 205 hộ bị ảnh đất ở, đất vườn với diện tích  9,1 ha . Có 153 hộ tái định cư đã bàn giao mặt bằng cho nhà nước thi công. Trong số đó có 107 hộ đã di dời ra khu TĐC, UBND huyện đã bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công 9 hộ xã Hưng Trung, đơn vị thi công đã san lấp MB, còn lại 98 hộ đã di dời  nhưng đơn vị thi công chưa tiến hành đưa máy vào để san nền  đập phá nhà.

  Hiện còn lại 46 hộ dân đang làm nhà, tiến hành di dời, sẽ bàn giao mặt bằng cho Ban QLDA6 khi có yêu cầu, không làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Đã di dời 450 ngôi mộ ra khỏi phạm vi thực hiện dự án chỉ còn lại 5 ngôi mộ tại xã Hưng Tây. Hệ thống đường điện hạ tầng kỹ thuật như cáp viễn thông, cáp Viettel, cáp đường sắt, hệ thống đường nước.. cơ bản  đã di dời ra khỏi phạm vi thực hiện dự án. Hiện chỉ còn có 8 hộ bị ảnh hưởng 1 phần diện tích đất ở, diện tích còn lại nằm sát đường cao tốc, trong hàng lang đường 17 m,  người dân đề nghị thu hồi hết được tái định cư. Đối với các hộ dân đã nhận tiền chưa di dời, UBND huyện đã có thông báo cho tất cả các hộ dân tiến hành di dời thời gian hoàn thành trước ngày 25/5/2022./.

                                         Thanh Tâm