15/03/2024
Hưng Nguyên: Lễ hội đền Thanh Liệt - đặc sắc lễ rước thần trên sông Lam
Nằm trong khuôn khổ của Lễ hội đền Thanh Liệt, sáng 15/3, xã Xuân Lam tổ chức Lễ rước thần ( lễ rước Hến) trên sông Lam. Đây là một trong những nghi thức truyền thống của lễ hội Đền Thanh Liệt. Lễ hội được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2018.
Lễ hội Đền Thanh Liệt thường được mở đầu khi
trời còn sáng sớm, với lễ rước kiệu trên bộ từ ngôi đền thiêng của làng ra bãi
bồi ven sông Lam, sau đó đoàn rước tiến hành rước thủy trên một đoàn thuyền
lớn, trang trí cờ hoa rực rỡ cùng với đồ tế khí, các mâm lễ vật,... Đi đầu đoàn
rước là thuyền chủ có trang trí án thờ thủy thần, trên thuyền chở các bô lão
lớn tuổi của làng, tiếp theo là thuyền chở kiệu của các thần.
Cao trào của lễ rước thần trên sông Lam là lễ
tế thủy thần ở ngã ba sông Lam nơi giao lưu giữa dòng sông Lam (Nghệ An) và
Sông La (Hà Tĩnh) hay còn gọi là “Bãi phủ” với ý nguyện cầu cho mưa thuận gió
hòa, trời yên sóng lặng, thủy tộc sinh sôi phát triển, ngư dân đánh bắt được
nhiều thủy sản, xua đuổi đi những ôn hoàng dịch lễ và cuộc sống được bình an,
thịnh vượng. Không gian của lễ hội là đoạn sông Lam dài khoảng 2,5km, từ bến
sông trước đền Thanh Liệt đến Ngã ba Phủ gồm các nghi lễ như: lễ xổ dầm, lễ chiêu
nghinh, lễ chính tế, lễ chặt văng.
Trong quá trình hành lễ, bơi quanh đoàn thuyền
rước có 8 thuyền, trong đó có 4 thuyền đua, 4 thuyền đạo. Thuyền đua là những
thuyền dài được trang trí hoa văn họa tiết hình rồng, phía trước cắm cờ hội, có
khoảng 12 tay chèo và một người đứng phía trước mũi thuyền đảm nhiệm vai trò
cầm chịch và đánh trống, gọi loa.
Lễ tế được tổ chức 2 tiếng đồng hồ và kết thúc
bằng màn rước kiệu thần về lại ngôi đền Thanh Liệt và tổ chức lễ đại tế. Đền Thanh Liệt là di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật được Bộ văn hóa xếp hạng cấp Quốc gia năm 1997.
Lễ hội đền Thanh Liệt mang đậm bản sắc vùng sông
nước, là nơi bảo lưu tín ngưỡng thờ thủy thần và phản ánh tư duy nghề nghiệp
của những người dân vùng hạ lưu sông Lam. Lễ hội đền Thanh Liệt là một trong số
ít các lễ hội truyền thống của Nghệ An không bị ảnh hưởng nhiều bởi sự hành
chính hóa lễ hội hay sự du nhập làm biến đổi các nghi thức, nghi lễ truyền
thống./.
Hà
Huệ