Hiệp định Pa - ri được ký kết, miền Bắc thực sự có hoà bình, miền Nam chiến tranh còn tiếp diễn. Khi “Mỹ cút”, “chư hầu rút”, thế và lực quân nguỵ yếu hẳn. Vùng giải phóng rộng lớn ở miền Nam đã nối liền với hậu phương lớn miền Bắc, có lực lượng vũ trang giải phóng phát triển mạnh và đứng vững trên các địa bàn chiến lược quan trọng. Tuy nhiên, với ý đồ phá hoại Hiệp định Pa-ri, Mỹ tăng cường viện trợ quân sự cho nguỵ quyền Sài Gòn để chúng không ngừng được củng cố. Cho nên cuộc chiến tranh giải phóng của quân và dân ta ở miền Nam vẫn diễn ra gay go, quyết liệt.

Tháng 5-1973, Đại hội đại biểu Đảng bộ Hưng Nguyên (lần thứ XV) được tổ chức. Đại hội tiếp tục khẳng định những tiến bộ toàn diện của quân và dân Hưng Nguyên trên các mặt trận chiến đấu, phục vụ chiến đấu, đảm bảo giao thông vận tải, phòng tránh có hiệu quả, hạn chế được sự thiệt hại về người và của trong điều kiện địch đánh phá triền miên, dã man có tính huỷ diệt cao. Đại hội biểu dương tinh thần “Nhắm thẳng quân thù mà bắn”, “Toàn dân đảm bảo giao thông vận tải”, “Tất cả vì miền Nam, tất cả với miền Nam”, “Thóc thừa cân, quân thừa người”, của quân và dân trong thời gian qua. Về phương hướng nhiệm vụ trong các năm (1973 - 1974) Nghị quyết Đại hội nhấn mạnh nhiệm vụ tăng cường xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện, tăng cường xây dựng lực lượng dự bị động viên hùng hậu. Đại hội khẳng định, dù khó khăn, gian khổ đến đâu Đảng bộ, nhân dân, lực lượng vũ trang Hưng Nguyên vẫn phải tự giác hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện cho tiền tuyến, góp phần đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Di tích lịch sử cấp tỉnh “Bến Đò Cố Xin” tại xã Xuân Lam, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An (ảnh Bảo tàng QK4)

Đảng bộ, Nhân dân, lực lượng vũ trang Hưng Nguyên triển khai đưa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XV vào cuộc sống trong không khí hoà bình, nhân dân phấn khởi song phải đương đầu với nhiều khó khăn, thách thức lớn do 2 lần chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ gây ra. 1.320 người chết, 642 người bị thương, hơn 2.500 nóc nhà bị cháy hoặc đổ nát, 48 nhà kho, 29 trạm trại bị phá hỏng, cầu cống cơ bản bị đánh sập, 842 thuyền lớn, nhỏ bị hư hỏng, 5 nhà thờ Thiên chúa giáo bị đánh sập, hệ thống trường học, nhà trẻ, trạm y tế, công sở bị hư hỏng nặng. Tất cả các công trình thuỷ lợi, giao thông bị bom nhiều lần hư hỏng nghiêm trọng. Đế quốc Mỹ đã ném xuống Hưng Nguyên hơn 19.000 tấn bom các loại chưa kể hàng chục nghìn quả rốc-két, thuỷ lôi phong toả sông Lam. Bình quân mỗi người dân Hưng Nguyên phải gánh chịu 0,2 tấn bom đạn. Đối tượng chính sách tăng nhanh (chiếm 17,6% dân số) số nạn nhân mang thương tích chiến tranh nhiều (chiếm 3% dân số). Đời sống nhân dân, cán bộ công nhân viên chức, lực lượng vũ trang gặp nhiều khó khăn đặc biệt là các hộ gia đình phải 2 lần 6 năm sơ tán phòng không^[1].

Chính vì thế nhiệm vụ năm 1973 đã được Huyện ủy xác định: Nêu cao tinh thần làm chủ tập thể, tự lực tự cường, thực hành tiết kiệm tạo ra cao trào thi đua sâu rộng trong các ngành, các xã. Khắc phục hậu quả chiến tranh và thiên tai, khôi phục và phát triển kinh tế xã hội. Trọng tâm là đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, tạo ra cơ cấu kinh tế mới theo hướng sản xuất xã hội chủ nghĩa. Chăm lo xây dựng dân quân, tự vệ, bộ đội địa phương huyện, tăng cường tiềm lực quốc phòng địa phương vững mạnh từ tổ chức, tư tưởng, trang bị kỹ thuật để xung kích trong khắc phục hậu quả chiến tranh, sẵn sàng chiến đấu, chi viện tiền tuyến đánh to, thắng lớn. Từng bước giải quyết các khó khăn về nhà ở, lương thực, thực phẩm, chất đốt …để nâng cao đời sống nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân. Thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội và giải quyết tốt các vấn đề xã hội về di chứng vết thương chiến tranh, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Năm 1973, Hội đồng nghĩa vụ quân sự tỉnh tổ chức 2 đợt tuyển quân. Với quyết tâm giữ vững truyền thống “Thóc thừa cân, quân thừa người”, với quyết tâm “Được quân được cả phong trào” trong điều kiện nguồn lực dự bị động viên có nhiều khó khăn, Hội đồng nghĩa vụ quân sự huyện đã chỉ đạo quyết liệt các địa phương xây dựng phong trào “Nuôi quân trước lúc lên đường”, số quân nhân dự kiến huy động trong năm 1973 đã được ngành y tế khám tuyển sớm. Nhân dân các xã, các cơ quan trong huyện đã đóng góp tiền, lương thực, thực phẩm để nuôi quân, chữa trị các bệnh ngắn ngày. Xã Hưng Đạo đã tổ chức nuôi dưỡng 45 tân binh, xã Hưng Thắng đã nuôi dưỡng 30 tân binh. Nhờ sự chăm sóc của địa phương và gia đình số thanh niên “thấp bé, nhẹ cân” đã tăng cường được thể lực, đạt tiêu chuẩn sức khoẻ để lên đường nhập ngũ. Cả hai đợt tuyển quân huyện đều hoàn thành đạt và vượt chỉ tiêu trên giao. Cũng trong năm 1973, tỉnh còn huy động 450 dân công hoả tuyến (2 đợt, mỗi đợt 4 tháng) và 150 đoàn viên gia nhập thanh niên xung phong.

Trong chuyến công tác tại Nghệ An tháng 10/1973, đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã về thăm hợp tác xã Ba Tơ, do Anh hùng lao động Cao Lục làm chủ nhiệm. Đồng chí Lê Duẩn đã đến thăm nhiều hộ xã viên trong hợp tác xã, đồng chí rất vui mừng phấn khởi, biểu dương những thành tích to lớn của đảng bộ, Nhân dân và lực lượng vũ tranh huyện Hưng Nguyên trong khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng tiềm lực quốc phòng để chi viện cho chiến trường đánh to, thắng lớn. Đồng chí đã thông báo những nội dung cơ bản của Nghị quyết 21 Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Về thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và nhiệm vụ cách mạng miền Nam trong giai đoạn mới”^[2]. Đồng chí nhấn mạnh để hoàn thành đại nghiệp này vai trò hậu phương lớn miền Bắc mà trực tiếp là Quân khu 4, Nghệ An, Hưng Nguyên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Tinh thần Nghị quyết này phải được truyền đạt, quán triệt đến tận từng người dân để tạo nên sức mạnh từ tình cảm, ý chí của toàn dân. Với nhiều hình thức tuyên truyền thích hợp những lời căn dặn của Đồng chí Bí thư thứ nhất đã được Tỉnh uỷ, Huyện uỷ chuyển đến từng người dân.

Bước sang năm 1974, chiến trường miền Nam ngày càng đánh to thắng lớn, vùng giải phóng ngày càng mở rộng. Việc bổ sung quân cho chiến trường, việc bổ sung các lực lượng thanh niên xung phong để mở rộng và nâng cấp các tuyến đường chiến lược ngày càng yêu cầu cao. Hội đồng nghĩa vụ quân sự huyện đã triệu tập Hội đồng nghĩa vụ quân sự các các xã, các cơ quan xí nghiệp trên địa bàn, thông báo chỉ tiêu, bàn biện pháp tổ chức thực hiện. Từ kinh nghiệm nuôi quân trước lúc lên đường của các xã Hưng Đạo, Hưng Thắng phong trào đỡ đầu tân binh được phát động sâu rộng trong toàn huyện. Được sự cổ vũ của những chiến thắng vang dội từ tiền tuyến lớn, thanh niên Hưng Nguyên hăng hái đăng ký nhập ngũ với quân số đông, nhiều gia đình sẵn sàng tiễn con em thứ 2, thứ 3, thứ 4 của mình lên đường ra trận. Đến tháng 3/1974, huyện đã giao đủ quân số cho các đơn vị nhận quân đạt 101% chỉ tiêu, riêng nữ quân nhân đạt 120%. Các xã Hưng Thái, Hưng Chính, Hưng Yên, Hưng Thông, Hưng Trung, Hưng Xá, Hưng Lam…đã trở thành lá cờ đầu của công tác tuyển quân trong huyện.

Trước sự phát triển tình hình chiến sự ở miền Nam ngày càng có lợi cho ta, ngày 30/9/1974, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã tổ chức hội nghị. Trên cơ sở phân tích so sánh lực lượng giữa ta và địch, tình hình trong nước và quốc tế, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm chiến lược, quyết định: “Phải ra sức chuẩn bị mọi mặt, khi có thời cơ lịch sử thì tập trung lực lượng cả nước giải phóng miền Nam trong năm 1975”^[3]. 

Thực hiện Nghị quyết Bộ Chính trị, Hội đồng quốc  phòng Nhà nước quyết định Tổng động viên huy động nhập ngũ, quân số 2 năm 1975 - 1976 vào đợt I năm 1975. Chỉ tiêu tuyển quân lớn, thời gian khẩn trương, thực tế lực lượng dự bị động viên đã cạn sau nhiều năm liên tục huy động với quân số lớn. Song trước yêu cầu và nhiệm vụ cấp bách, trước thời cơ của đất nước, Đảng bộ Hưng Nguyên dồn sức hướng về cơ sở, vận động nhân dân nhận rõ thời cơ, trách nhiệm, nêu cao truyền thống quê hương, lòng căm thù giặc, nhiệt huyết cách mạng trong từng gia đình, từng tổ chức đoàn, từng cơ quan, địa phương. “Khó vạn lần dân liệu cũng xong”, hàng ngàn học sinh cấp 3 đã xung phong khám tuyển, hàng trăm cán bộ, công nhân, viên chức đã làm đơn tình nguyện nhập ngũ. Ngày 6/02/1975 đã trở thành ngày hội lớn, từ khắp ngõ xóm, làng quê từng đoàn người trống giong cờ mở, trẩy hội tòng quân. Chỉ tiêu trong 2 năm thực hiện trong 1 ngày. Không những thế chỉ sau đó chưa đầy một tuần huyện lại tiếp tục tiễn chân 250 đoàn viên thanh niên, trung niên đi dân công hoả tuyến phục vụ vận tải, chuyển thương.

Tin vui từ chiến trường miền Nam liên tục được thông báo trên hệ thống loa truyền thanh, làm nức lòng quân và dân hậu phương Hưng Nguyên.

Ngày 04/3/1975, chiến dịch Tây Nguyên được mở màn. Sau một số trận đánh tạo thế và nghi binh chiến dịch, ngày 10/3 và 11/3/1975 quân ta tiến công bằng sức mạnh hiệp đồng quân - binh - chủng giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột. Đây là một trận then chốt, “điểm đúng huyệt”, làm rối loạn sự chỉ đạo chiến lược và đảo lộn thế phòng thủ của địch ở Tây Nguyên mở đầu cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Xuân 1975.

Chiến công nối tiếp chiến công, thắng lợi mở đà thắng lợi, ngày 18/3/1975, Bộ Chính trị họp nhận định: Những thắng lợi to lớn vừa qua có ý nghĩa chiến lược đánh dấu một bước rất mới trong cục diện chung, một bước suy sụp mới cho Mỹ - nguỵ. Địch đang co cụm chiến lược. Bộ Chính trị hạ quyết tâm giải phóng miền Nam trong năm 1975.

Đồng thời với việc cung cấp nhân lực, vật lực cho chiến trường, huyện điều động khẩn cấp 130 quân dự bị động viên để tỉnh thành lập 3 trung đoàn bộ binh làm lực lượng dự bị chiến lược cho chiến trường. Khi các vùng giải phóng mở ra rộng khắp, hàng trăm cán bộ khoa học kỹ thuật, giáo viên, y tế và cán bộ dân chính Đảng được điều động gấp rút bổ sung cho các tỉnh tiếp quản vùng giải phóng. Hầu hết số cán bộ này đều là tự vệ, một số lớn thuộc diện quản lý của Ban chỉ huy quân sự huyện về dự bị động viên.

Ngày 31/3/1975, Bộ Chính trị chủ trương động viên cao độ và nhanh chóng lực lượng cả nước, giải phóng Sài Gòn trong thời gian sớm  nhất, tốt nhất là trong tháng 4/1975.

Thực hiện quyết tâm chiến lược của Bộ Chính trị, các tỉnh, huyện ở miền Bắc thành lập khẩn trương Ban chỉ đạo phục vụ chiến trường. Theo bước chân thần tốc của các binh đoàn, Ban chỉ đạo phục vụ chiến trường huyện Hưng Nguyên do đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện làm trưởng ban đã hiệu triệu toàn quân, toàn dân Hưng Nguyên tất cả cho chiến trường, tất cả vì chiến trường. Huy động 532 chiếc thuyền, 309 xe thồ, gần 500 xe ngựa, xe bò, xe ba gác, xe kiến an… không kể ngày, đêm, mưa, nắng vận tải hàng trăm ngàn tấn hàng hoá trung chuyển. Nghiêng bồ, thổ thúng, sát cánh với chiến trường trong mấy tháng đầu năm 1975, toàn huyện đã huy động 5.800 tấn lương thực, 145 tấn thực phẩm các loại cho quân ta ăn no, đánh thắng. Miền Nam càng thắng to, thắng lớn, thắng dồn dập, nhanh chóng, Đảng bộ Hưng Nguyên càng chú trọng giáo dục cho lực lượng vũ trang nhân dân và toàn dân tăng cường cảnh giác, bám sát mọi diễn biến của tình hình, khắc phục tư tưởng chủ quan, đề phòng đế quốc Mỹ trong bước đường cùng có thể có thể có những hành động liều lĩnh đối với miền Bắc. Ban chỉ huy quân sự huyện ra lệnh báo động các đơn vị dân quân, tự vệ trong toàn huyện luôn luôn ở trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.

Ảnh TL

Chiến dịch Hồ Chí Minh kết thúc thắng lợi, miền Nam hoàn toàn giải phóng. Niềm vui vui đến tột cùng tràn ngập khắp làng quê, ngõ xóm, phố phường.

Sự hy sinh vô bờ bến và đáng quý của quân và dân Hưng Nguyên đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận. Nhân dân và Lực lượng vũ trang huyện Hưng Nguyên và các xã Hưng Lợi, Hưng Thái, Hưng Tân, Hưng Dũng, Hưng Thuỷ, Hưng Đông, Hưng Lộc, Hưng Hoà, Hưng Chính, Hưng Thịnh, Hưng Thông, Hưng Đạo, Hưng Tây đã được tuyên dương danh hiệu cao quý: “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước./.

Trung tá Ngô Đức Biểu

Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Quân sự tỉnh Nghệ An

Nguồn: Tổng hợp từ Lịch sử LLVT Nhân dân huyện Hưng Nguyên (1945-2010)